Radni Rady Miejskiej mogą całkowicie zakazać używania fajerwerków. To się już dzieje.

Z perspektywy ekologii miejskiej i etologii (nauki o zachowaniu zwierząt) jest to decyzja nie tylko uzasadniona, ale wręcz konieczna. Fajerwerki należą do kategorii bodźców silnie oddziłujących, które w sposób gwałtowny i niekontrolowany zakłócają funkcjonowanie zwierząt, prowadząc do długotrwałych konsekwencji zachowawczych i zdrowotnych. Zagadnienie całkowitego zakazu do tej pory nie było dyskutowane w Świebodzicach, ale zakaz został już wprowadzony w kilku miastach. Ostatnio taką uchwałę podjęto w Krakowie.

To nie jest kwestia estetyki. To kwestia dobrostanu istot żywych.

Hałas jako czynnik silnego stresu środowiskowego

Z punktu widzenia behawiorysty zwierząt fajerwerki są przykładem ekstremalnego stresora. Generują dźwięki o natężeniu przekraczającym 140 decybeli, co dla większości gatunków oznacza realne zagrożenie. U zwierząt domowych obserwuje się reakcje lękowe o charakterze panicznym: drżenie mięśni, ślinotok, wokalizację, próby ucieczki, autoagresję, zaburzenia orientacji i zaburzenia rytmu serca.

Wielokrotna ekspozycja na takie bodźce prowadzi do utrwalania lęku, co oznacza, że zwierzę zaczyna reagować strachem nawet na dźwięki o znacznie mniejszym natężeniu – burzę, trzask drzwi czy przejeżdżający motocykl. To realne pogorszenie jakości życia.

Dzikie zwierzęta – cichy dramat miejskiej fauny

Szczególnie dramatyczne skutki fajerwerki niosą dla ptaków i małych ssaków. Spłoszone nagłym hukiem ptaki startują chaotycznie w nocy, w warunkach ograniczonej widoczności, co prowadzi do masowych kolizji z budynkami, szybami i elementami infrastruktury.

Zwierzęta dzikie, takie jak jeże, kuny czy lisy, reagują dezorientacją i porzucaniem bezpiecznych kryjówek, co zwiększa ich śmiertelność oraz ryzyko kolizji z pojazdami. Z perspektywy ekologicznej są to straty, których nie da się usprawiedliwić kilkuminutowym widowiskiem.

Ekonomia zachowań: dlaczego nadal kupujemy fajerwerki?

Z psychologicznego punktu widzenia fajerwerki funkcjonują jako bodziec natychmiastowej gratyfikacji – efektowny, ale krótkotrwały. W sensie ekonomicznym są przykładem wydatku nie przynoszącego żadnej wartości trwałej.

Setki złotych przeznaczonych na jednorazowy pokaz można z powodzeniem ulokować w formy aktywności, które wzmacniają dobrostan psychiczny i społeczny:

• wizytę w teatrze, operze lub kinie,
• uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych,
• rozwijanie relacji poprzez wspólne przeżycia artystyczne,
• inwestowanie w edukację i kulturę.

Z punktu widzenia zrównoważonego stylu życia jest to racjonalna i dojrzała alternatywa.

Dobrostan jako element odpowiedzialnej polityki miejskiej

W nowoczesnym ujęciu zarządzania miastem dobrostan zwierząt nie jest dodatkiem, lecz integralnym elementem jakości środowiska. Miasto przyjazne zwierzętom jest jednocześnie miastem przyjaznym ludziom – cichszym, czystszym i bardziej harmonijnym.

Zakaz fajerwerków wpisuje się w strategię ograniczania antropogenicznego stresu środowiskowego, który wpływa nie tylko na zwierzęta, ale także na osoby starsze, dzieci oraz osoby z nadwrażliwością sensoryczną.

Teza ekspercka: zakaz jako działanie prozdrowotne i proekologiczne

Z perspektywy eksperta ekologii i behawiorysty zwierząt decyzja Krakowa należy uznać za działanie odpowiedzialne, racjonalne i zgodne z aktualną wiedzą naukową. Ograniczenie fajerwerków realnie zmniejsza poziom stresu środowiskowego, redukuje cierpienie zwierząt i sprzyja kształtowaniu bardziej świadomych postaw społecznych.

Jednocześnie przesuwa uwagę z hałaśliwej, krótkotrwałej rozrywki w stronę wartości trwałych – kultury, relacji i świadomego uczestnictwa w życiu społecznym.

To decyzja, która nie tylko chroni zwierzęta. Ona redefiniuje pojęcie świętowania.

Wnioski

Zakaz fajerwerków nie jest fanaberią ekologów ani przejawem przesadnej ostrożności. Jest konsekwencją rosnącej wiedzy o wpływie człowieka na środowisko i dobrostan zwierząt. Kraków, podejmując tę decyzję, staje się przykładem miasta, które wybiera empatię opartą na nauce, a nie tradycję opartą na hałasie.

Rezygnacja z fajerwerków nie oznacza rezygnacji z radości. Wręcz przeciwnie – otwiera drogę do nowych, bardziej świadomych form celebracji: pokazów świetlnych, koncertów, iluminacji i wydarzeń kulturalnych.

To świętowanie, które zachwyca, ale nie rani.

Komentarze